ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း ( Radiation)

ကၽြန္ေတာ္တို ့ရဲ ့ ေရွးျမန္မာလူၾကီးေတြက သိပၸံပညာကိ္ု ေလာကဓာတ္ပညာလို ့ေခၚၾကတယ္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ရူပေဗဒပညာ ကိုလည္း ေလာကဓာတ္ပညာ လို ့ေခၚႏိုင္ပါတယ္ ။ ေလာကဓာတ္ပညာလို ့ ဘာေၾကာင့္ေခၚၾကသလဲဆိုေတာ့ ေလာကထဲမွာရွိရွိသမွ် အရာအားလံုးကို (ပထဝီ၊ ေတေဇာ ၊အာေဘာ ၊ဝါေယာ ) ဓာတ္ၾကီးေလးပါးနဲ ့ပါဝင္ဖြဲ ့စည္းထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္ ။ အဲတာေၾကာင့္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို ့ေတြ (ဓာတ္) ဆိုတဲ့ေဝါဟာရကို ေန ့စဥ္သံုးေနၾကတယ္လို ့ ထင္ပါတယ္။ဥပမာ- ဓာတ္္မီး၊ ဓာတ္မီးတိုင္၊ ဓာတ္ၾကိဳး၊ ဓာတ္ခဲ၊ ဓာတ္ဘူး၊ ဓာတ္မွန္၊ ဓာတ္ရထား၊ ဓာတ္လံုး ၊ ဓာတ္ရွင္ (ရုပ္ရွင္) ၊ဓာတ္ရိုက္ဓာတ္ဆင္ ၊ဓာတ္ဆရာနတ္ဆရာ….. စသျဖင့္ “ဓာတ္” ကို က်ယ္က်ယ္ျပန္ ့ျပန္ ့ သံုးစြဲၾကတာကိုေတြ ့ရပါတယ္။ ဖီးက်ဴမွာ စြယ္စံုက်မ္းလည္း မပါခဲ့လို ့ “ဓာတ္”ကို ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္တယ္ဆိုတာ ေျပာျပဖို ့ခက္ပါတယ္ ။ ဖီးက်ဴ ကိုယ္တိုင္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုျပီး ယူဆမိတာကေတာ့ ထူးျခားနက္နဲတဲ့ ဂုဏ္သတၱိတခုခု ရွိေနတာကို ေဖၚျပခ်င္ရင္ “ဓာတ္” ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရကို အသံုးျပဳ ၾကတယ္လို ့ ထင္ပါတယ္ ။ ေရဒီေအး၇ွင္း (Radiation) ဆိုတာကို အဘိဓာန္မွာ ရွာၾကည့္တဲ့အခါ ေရာင္ျခည္ ျဖာထြက္ျခင္းလို ့ ဖြင့္ဆိုပါတယ္ ။ဒါေပမဲ့ ေရာင္ျခည္ ျဖာထြက္ျခင္းမွာ ထူးျခားနက္နဲတဲ့ ဂုဏ္သတၱိေတြရွိေနတာေၾကာင့္ ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းရဲ ့ေရွ ့မွာ “ဓာတ္” ဆိုတာကို ျဖည့္စြက္ျပီး “ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း ” ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ျပီးေရးသားပါတယ္ ။

ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း (Radiation) အဓိပၸါယ္ကို ေယဘုယ် ေဖၚျပရရင္ - စြမ္းအင္မ်ား တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို ့ ကူးေျပာင္းျခင္းကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းလို ့ သတ္မွတ္ပါတယ္။ စြမ္းအင္ကူးေျပာင္းျခင္းမွာ လိႈင္းအသြင္သ႑ာန္နဲ ့ ကူးေျပာင္းပါတယ္။ စြမ္းအင္ အမ်ိဳးအစားအလိုက္ လိႈင္းအသြင္သ႑ာန္ေတြလည္း မတူညီႏိုင္ပါဘူး။လိႈင္းအလ်ား (Wave length) အတို ၊အရွည္အလိုက္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းမွာ လူ ့မ်က္စိနဲ ့ျမင္ႏိုင္တာလည္ရွိသလို ၊မ်က္စိနဲ ့မျမင္ႏိုင္ တဲ့ေရာင္ျခည္ ေတြလည္းရွိပါတယ္။ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ လိႈင္းအလ်ား 400 nm- 700 nm နာႏိုမီတာ အတြင္းမွာလူ ့မ်က္စိနဲ ့ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ လိႈင္းအလ်ားသည္ ၄ဝဝ-နာႏိုမီတာထက္ တိုရင္ျဖစ္ေစ၊ ၇ဝဝ- နာႏိုမီတာထက္ရွည္ရင္ျဖစ္ေစ မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္ပါ။ (နာႏိုမီတာ=တစ္မီတာ၏ သန္းတစ္ေထာင္ပံုတစ္ပံု1nm= 10^-9m )။လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္း ( Electromagnetic Wave) မ်ားျဖာထြက္ေနျခင္းကို လိႈင္းအလ်ားအတို ၊အရွည္ အစီအစဥ္အတိုင္း သတ္မွတ္ထားျပီး လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ ေရာင္စဥ္မ်ားအျဖစ္ (Electromagnetic spectrum)ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ ေရာင္စဥ္ျဖာထြက္ျခင္းကို လိႈင္းအလ်ား(Wave length ) အစီအစဥ္ ျဖင့္သတ္မွတ္ထားသျဖင့္ လိႈင္းအလ်ားကိုသိလွ်င္ လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္း (frequency ) ႏွင့္ စြမ္းအင္ပမာဏ (Energy) ကိုတြက္ယူႏိုင္သည္ ။ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းမ်ား၏ အလ်င္သြားႏႈန္း (Velocity) ကိုေတာ့ အလင္းအလ်င္အတိုင္း ပ်မ္းမွ် ( 3×10⁸ )သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

C=f λ , E = hν

C = velocity of light အလင္းအလ်င္ကိန္းေသ
( 3×10⁸ m^-s )
F , ν= frequency လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္း

λ= wavelength လိႈင္းအလ်ား

E =Energy စြမ္းအင္ ပံုေပၚ ကလစ္ေခါက္ျပီး အၾကီးခ်ဲ ့ၾကည့္ပါ

ေဖၚျပထားေသာ ပံုေသနည္းမ်ားအရ လိႈင္းအလ်ားတိုေလေလ လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္းႏွင့္ စြမ္းအင္မ်ား ေလေလျဖစ္ျပီး ၊လိႈင္းအလ်ားရွည္ေလေလ လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္းႏွင့္ စြမ္းအင္နည္းေလေလျဖစ္မည္။ထို ့ ေၾကာင့္ လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္း ႏွင့္စြမ္းအင္တို ့သည္ လိႈင္းအလ်ားျဖင့္ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳး သက္ေရာက္ေနေၾကာင္းေတြ ့ရ သည္။အထက္ပါပံုတြင္ ျပထားသည့္အတိုင္း မ်က္စိျဖင့့္ ျမင္ႏိုင္ေသာအလင္းေရာင္(Visible Light)သည္ အလယ္တြင္ရွိေနျပီး ညာဘက္သို ့ေရာက္ ေလေလ၊ လိႈင္းအလ်ား ပိုရွည္ေလျဖစ္သည္။ဘယ္ဘက္သို ့ ေရာက္ေလေလ လိႈင္းအလ်ားပိုတိုေလျဖစ္ေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။

မ်က္စိျဖင့္ျမင္ႏိုင္ေသာအလင္း (Visible Light) သည္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္း အမ်ိဳးစားထဲတြင္ပါဝင္ ေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။ ထို ့ျပင္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းသည္ စြမ္းအင္ ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ အလင္းသည္ စြမ္းအင္တမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အလင္း(Light)ကို ရူပေဗဒနည္းျဖင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆို ေသာ္ မ်က္စိ၏အျမင္အာရံုကို လံႈ ့ေဆာ္ေပးေသာစြမ္းအင္ အသြင္တမ်ိဳးဟု ျဖစ္သည္။အလင္းေရာင္ျဖာထြက္ျခင္းတြင္ အပူစြမ္းအင္အျဖစ္လည္းေတြ ့ ရွိရသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ အလင္းသည္ ဓာတ္ၾကီးေလးပါးမွ ေတေဇာဓာတ္ျဖစ္သည္။ ေန ၊မီးသီး ၊ဖေယာင္းတိုင္ …စသည့္အလင္းလြတ္ပင္ရင္းမ်ားမွ (sources) ထြက္ေပၚလာေသာ အလင္းသည္ ကိန္းေသအလွ်င္ တခုတည္းရွိသည္။ အလင္းေရာင္ျဖာထြက္ျခင္းကို အိုင္စက္နယူတန္က( Newton ) အမႈန္သီအိုရီ(particle theory) ျဖင့္ေဖၚထုတ္ေျဖရွင္းခဲ့သည္။အလင္း သည္ အမႈန္သဘာဝရွိသည္ဟု တင္ျပခဲ့သည္။ သို ့ေသာ္ နယူတန္ႏွင့္ေခတ္ျပိဳင္ ရူပေဗဒပညာရွင္ ဒတ္ခ်္လူမ်ိဳး ေဟးဂန္း (Christiaan Huygens)က အလင္းသည္ လိႈင္းသဘာဝရွိသည္ဟု တင္ျပခဲ့ျပီး လိႈင္းသီအိုရီကို ေဖၚထုတ္ခဲ့သည္။ အလင္းျပန္ျခင္း ၊အလင္းယိုင္ျခင္းမ်ားကိုလည္း တြက္ခ်က္ျပခဲ့သည္။ သိပၸံပညာရွင္ႏွစ္ဦ၏ အလင္းသီအိုရီမ်ားမွာ မတူညီၾကသျဖင့္ အျငင္းပြါးစရာျဖစ္ခ့ဲရသည္။ သို ့ေသာ္ ၄င္းတို ့၏သီအိုရီမ်ားကို တြက္ခ်က္ၾကည့္ရာတြင္ မွန္ကန္ေနေၾကာင္းကိုလည္းေတြ ့ရသည္။ထို ့ေၾကာင့္ သီအိုရီႏွစ္ခုကို သေဘာတူလက္ခံလိုက္ေသာအခါ အလင္းသည္ လိႈင္းသဘာဝႏွင့္ အမႈန္သဘာဝ ႏွစ္မ်ိဳး (Dual Nature) ရွိေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။သို ့ေသာ္ အခ်ိန္တျပိဳင္နက္ထဲမွာ လိႈင္းသဘာဝ ၊အမႈန္ သဘာဝႏွစ္မ်ိဳးျဖင့္ တြက္ယူေျဖရွင္းလို ့ မရေပ။ အလင္းကို အမႈန္ဟု စဥ္းစားလ်င္ လိႈင္းသဘာဝကို လ်စ္လ်ဴရွဴရမည္။အလင္းကို လိႈင္းသဘာဝဟု စဥ္းစားလ်င္ အမႈန္သဘာဝကို လ်စ္လ်ဴရွဴထားရမည္ ။ ထို ့ေနာက္ အိုင္စတိုင္းက အလင္းသည္ စြမ္းအင္(Energy transfer )ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပါဝင္ေသာစြမ္းအင္မ်ားသည္ ကြမ္တမ္သီအိုရီအရ တသမတ္တည္းမဟုတ္ပဲ ျပတ္ေတာင္းတန္ဖိုးရွိ သည္ဟု တင္ျပခဲ့သည္။ မတူညီေသာ စြမ္းအင္အထုပ္ (Energy packet)မ်ား စုေပါင္းပါဝင္ျပီး အလင္းအေရာင္ျဖာထြက္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုတင္ျပခဲ့သည္။ ၄င္းစြမ္းအင္ အထုပ္ကေလးမ်ားကို အမႈန္ဟု ယူဆေသာ္ ျဒပ္ထုမရွိေသာ စြမ္းအင္အမႈန္- ဖိုတြန္ (Photon)ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။ ၄င္းဖိုတြန္ကို ေဖၚ ထုတ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ သိပၸံပညာရွင္အိုင္စတိုင္းသည္ ရူပေဗဒႏိုဗယ္ဆုကို ရရွိခဲ့၏။ သံုးေျမွာင့္ဖန္တံုးျဖင့္ အေရာင္ (၇)မ်ိဳးထြက္လာပံု

( Light)သည္္ အေရာင္(၇)မ်ိဳးျဖင့္ ပါဝင္ဖြဲ ့စည္းထားေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။ေရာင္စဥ္ (၇)မ်ိးကို ေကာင္းကင္ေပၚတြင္ သက္တန္ ့အျဖစ္ေတြ ့ရွိႏိုင္သလို ၊သံုးေျမွာင့္ဖန္တံုးျဖင့္လည္း စမ္း သပ္ၾကည့္ရွဴႏိုင္သည္။ ခရမ္း ၊မဲနယ္ ၊အျပာ ၊အစိမ္း ၊အဝါ ၊လိမ္ေမာ္ ၊အနီ (၇)မ်ိဳးသည္ လိႈင္းအလ်ား အစီအစဥ္အတိုင္းျဖစ္ျပီး ခရမ္းေရာင္သည္ လိႈင္းအလ်ား အတိုဆံုးျဖစ္ျပီး ၊အနီေရာင္သည္လိႈ္င္းအလ်ား အရွည္ဆံုးျဖစ္သည္။ ေနမွလာေသာတိုိရိုက္ အလင္းျဖစ္ေစ ၊ဂေဟဆက္သည့္ ဝရိန္ေဆာ္ျခင္းမွ ျဖစ္ေစ ထိုကဲ့သို ့ စူးရွေတာက္ပေသာ အလင္းေရာင္မ်ားကို မ်က္စိျဖင့္ၾကည့္မိပါက အျမင္အာရံုခံလႊာကို ပ်က္ စီးေစႏိုင္သည္။လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ေရာင္စဥ္မ်ားကို လိႈင္းအလ်ားအလိုက္ ဆက္လက္ေလ့လာၾကည္ႏိုင္၏။

အနီေအာက္ေရာင္ျခည္( Infra Red IR )သည္ ျမင္ႏိုင္ေသာအလင္း(visible light)ေအာက္ ရွိျပီး ၾကိမ္ႏႈန္း(Frequency)နည္းသျဖင့္ အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ဟု ေခၚသည္။သို ့့ ေသာ္ လိႈင္းအလ်ားပိုရွည္သည္။အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ကို မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္ေသာ္လည္း အေရျပားေပၚ က်ေရာက္လ်င္ အပူဓာတ္ကို ခံစားရသည္။ထို ့ေၾကာင့္ ပူေသာအရာဝထၳဳမ်ားသည္ အနီေအာက္ျခည္မ်ား ထုတ္လြတ္သည္။ ဒါ့အျပင္ ေန၊ ၾကယ္တာရာ ၊ဆလိုက္မီး စသည္တို ့ မွလည္း အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ထြက္သည္။ အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ကို တီဗီြရီမုတ္ကြန္ထိုးတြင္ အသံုးျပဳသည္။အားကစားသမားမ်ား ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရပါက အပူမီးေခ်ာင္းမ်ားသံုး၍ အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ေဆးကုသမႈျပဳလုပ္သည္။ထို ့ျပင္မိုဘိုင္းဖုန္း ကင္မရာမ်ားတြင္လည္း အသံုးျပဳသည္။ ေထာက္လွမ္းေရးမ်ား ညအခါအသံုးျပဳသည့္ ကင္မရာမ်ားကို အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ လံုျခံဳေရးအခ်က္ေပး ကိရိယာမ်ားကိုလည္း အနီေအာက္ေရာင္ျခည္ အာရံုခံ(sensor )အျဖစ္အသံုးျပဳသည္။ မိုက္ခရိုေဝ့ မီးဖိုျဖင့္ အစားအစာမ်ားခ်က္ျပဳတ္ေနပံုံု

မိုက္ခရိုေဝ့ (Micro wave) သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ပါ ။ၾကိမ္ႏႈန္းျမင့္ေသာ ေရဒီယိုလိႈင္းတမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ထို ့ေၾကာင့္ မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားႏွင့္ အိတ္ေဆာင္ေရဒီယို(digital)မ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။ျဂိဳလ္တု စေလာင္းမ်ားႏွင့္ လံုျခံဳေရးကင္မရာ၊ မီးပြိဳင့္-လမ္းကူးကင္မရာမ်ားတြင္လည္း မိုက္ခရိုေဝ့ကို သံုးသည္။ မိုးေလဝသဌာန ၊သေဘၤာ ၊ေလယာဥ္မ်ားတြင္ ေရဒါ (Radar) တပ္ဆင္ရာ၌ မိုက္ခရိုေဝ့ကို အသံုးျပဳ သည္။ ထို ့ျပင္ အစားအစာ ခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္ မီးဖိုမ်ားကို မိုက္ခရိုေဝ့ျဖင့္ အသံုးျပဳသည္။ သို ့ေသာ္ မိုက္ခရိုေဝ့ မီးဖိုျဖင့္ ခ်က္ျပဳတ္ေသာအခါ အိုးအဖံုးကို ခဏခဏ ဖြင့္ၾကည့္ျခင္း၊ မီးဖိုတည့္တည့္တြင္ မ်က္ႏွာမူျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္မသင့္ေပ။ထို ့ျပင္ မိုဘိုင္းဖုန္း အျမဲတမ္းေျပာသူမ်ားတြင္ မိုက္ခရိုေဝ့ေၾကာင့္ ဦးေနာက္အာရံုေၾကာကို ထိခိုက္ႏိုင္သည္။
ေရဒီယိုလိႈင္း( Radio wave) သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ပါ။လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းတြင္ ၾကိမ္ႏႈန္း အနည္းဆံုးျဖစ္သည္။ ေရဒီယိုအသံလြင့္ရံုမ်ားတြင္ ေရဒီယိုလိႈင္းမ်ားကို ထုတ္လြတ္သည္။ ၾကယ္မ်ားႏွင့္ လွ်ပ္စီးလက္ျခင္း ၊မိုးၾကိဳးပစ္ျခင္းတြင္လည္း ေရဒီယိုလိႈင္းမ်ားထြက္ရွိသည္။ ထို ့ ေၾကာင့္ ေရဒီယိုအသံ ဖမ္းယူလွ်င္ တကၽြီကၽြီ ဆူညံသံမ်ား ၾကားရျခင္းျဖစ္သည္။ အသံလြင့္ရံုမ်ားတြင္ ေရဒီယိုလိႈင္းတို ၊လိႈင္း လတ္မ်ားျဖင့္ထုတ္လြင့္သည္။ၾကိမ္ႏႈန္းျမင့္ ေရဒီယိုလိႈင္းမ်ားကို "Very High Frequency" FM -အက္ဖ္အမ္-ေရဒီယိုအသံလြင့္ရံုမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။ၾကိမ္ႏႈနး္အလြန္ျမင့္ "Ultra High Frequency" ေရဒီယိုလိႈင္းမ်ားကို ရုပ္ျမင္သံၾကားဌာနမ်ား ၊ပုလိပ္မ်ားသံုးေသာ စကားေျပာစက္မ်ား ၊စစ္သံုးေလယာဥ္ ေရဒီယိုမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။ေရဒီယိုလိႈင္းမ်ား အလြန္အကၽြံထိေတြ ့မိပါက ကင္ဆာေရာဂါ ၊လူကီးမီး ယားကဲ့သို ့ ေသြးကင္ဆာႏွင့္ အျခားေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို ့ျပင္ အသံလြင့္ တာဝါတိုင္မ်ားႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အာေပး ေကဘယ္ၾကိဳးၾကီးမ်ား အနီးတဝိုက္တြင္ ေနထိုင္သူမ်ားမွာ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္။
ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ (Ultra Violet) သည္မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ပါ။ခရမ္းေရာင္ထက္ လိႈင္းအလ်ားတိုျပီး လိႈင္းၾကိမ္ႏႈန္းမ်ားေသာ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းျဖစ္သည္။ သဘာဝအားျဖင့္ ေနေရာင္ျခည္မွ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို အိုဇုန္းလႊာက ကာကြယ္ေပးထားသည္။သို ့ေသာ္ အိုဇုန္းလႊာ ပါးလႊာမႈေၾကာင့္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္အႏၱရာယ္မွာ ျခိမ္းေျခာက္ လ်က္ရွိသည္။အသားေနေလာင္ျခင္းမွာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ ျခည္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။သို ့ေသာ္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ေနပူစာလံွဴ၍ ခံယူပါက ဘီတာမင္-ဒီ (vitamin D)ကိုရရွိေစသည္။ ညအခါ လွ်ပ္စစ္မီးထြန္းရာတြင္ ပလူ၊ ျခင္၊ယင္ …စသည့္ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ား လာေရာက္စုေဝးျခင္းမွာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္က အင္းဆက္ပိုးမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ ႏိုင္ေသာၾကာင့္ျဖစ္သည္။စားေသာက္ဆိုင္မ်ား ၊ေဟာ္တယ္မ်ားတြင္ ပိုးမႊားျခင္ ၊ယင္မ်ား ကာကြယ္ရန္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ မီးေခ်ာင္းမ်ားကို ေလ်ာ့တိုက္ထားေသာ သံဇကာအတြင္းထည့္၍အသံုးျပဳသည္။ ေဆးရံုခြဲစိတ္ခန္း ၊ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ ဘက္တီးရီးယား ပိုးမ်ားသတ္ရန္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဳၾကသည္။ စားေသာက္ဆိုင္ ၊ႏိုက္ကလပ္မ်ားသို ့ ေရာက္ေသာအခါ သင္၏အက်ၤီအဝတ္အစား မ်ား အေရာင္တမ်ိဴး ေတာက္ပ ေနျခင္းမွာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ပါေသာ မီးသီးမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္မီးေခ်ာင္းျဖင့္ အင္းဆက္မ်ားကို ေရွာ့တိုက္သတ္ေသာ သံဇကာာအိမ္
ပိုက္ဆံအစစ္ ၊ အတု ၊ပတ္စပို ့အစစ္အတု မ်ားကို ေဖၚထုတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳ ၾကသည္။ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ေသာ လွ်ိဳ့ဝွက္စာမ်ားေရးရာ၌ ေဖါင္တိန္မ်ားတြင္ ( fountain-pen ) မင္ ေျခာက္ကို အသံုးျပဳသည္။၄င္း မွင္ေျခာက္ျဖင့္ေရးထားေသာစာက္ို ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ေကာင္းမြန္စြာဖတ္ရွဴႏိုင္သည္။
ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ အလြန္အကၽြံက်ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္စိအျမင္အာရံုလႊာကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစ ႏိုင္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ေနေရာင္ျခည္မွ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ေနကာမ်က္မွန္တပ္ျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ ႏိုင္သည္။ သို ့ေသာ္ သင္တပ္ဆင္အသံုးျပဳေနေသာ ေနကာမ်က္မွန္သည္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို ကာကြယ္မေပးႏိုင္လွ်င္ မ်က္စိအာရံုခံလႊာကို ပိုမိုပ်က္စီးေစႏိုင္သည္။ အျမင္အာရံုအလင္းတန္းမ်ားကို တာဆီးထားျပီး ၊ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္မ်ား ပိုမိုက်ေရာက္ေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ပရိတ္သတ္အေနျဖင့္ ေနကာမ်က္မွန္အသံုးျပဳဖို ့ ဝယ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေစ်းေခ်ာင္တာကို မဝယ္ပါနဲ ့။ေစ်းၾကီးေသာ္လည္း ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကာကြယ္ေပးသည့္ အာမခံခ်က္မ်ားကို ေသခ်ာ စြာစစ္ေဆးျပီးမွ ဝယ္ယူပါ။ စတိုးဆိုင္မ်ား၏ ခပ္ေပါ့ေပါ့အာမခံခ်က္မ်ားထက္ မိမိကိုယ္တိုင္ ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးႏိုင္မွ သင္၏မ်က္လံုးကို ကာကြယ္ရာေရာက္ေပလိမ့္မည္။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို အေရျပား ေပၚသို ့ အလြန္အကၽြံက်ေရာက္ပါက အသားေနေလာင္ျခင္းႏွင့္ အေရျပားကင္ဆာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ ( X -Ray ) သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ေသာ္လည္း လိႈ္င္းၾကိမ္ႏႈန္းျမင့္ေသာ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းတမိ်ဳးုျဖစ္သည္။ၾကယ္မ်ားႏွင့္ နက္ဗ်ဴလာ (ညအခါ ေကာင္းကင္ယံ၌ မႈန္ပ်ပ်ျမင္ရေသာ အာကာသမွ ၾကယ္စု)တို ့မွ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားထုတ္လြတ္ေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။စၾကာဝဠာ ၊ေန ႏွင့္ အာကာသမွ အိတ္ေရာင္ျခည္မ်ားထုတ္လြတ္သည္။ သို ့ေသာ္ ကမာၻေလထုက အိပ္စ္ေရာင္ ျခည္မ်ားကို ကာကြယ္ထားေသာေၾကာင့္ အႏၱရာယ္မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားသည္ စြမ္းအင္ အလြန္ျမင့္မားျပီး လိႈင္းအလ်ားတိုသည္။ ေလဆိပ္မ်ားတြင္အထုတ္ပိုးအိတ္မ်ားကို စစ္ေဆး (check in) ရာတြင္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဳသည္။ ေဆးရံုမ်ားတြင္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ကို တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳသည္။ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္သည္ လူ၏အသား၊ တစ္ရွဴးမ်ားကို ေဖါက္ထြင္းႏိုင္ေသာ္လည္း အရိုး မ်ားကို မေဖါက္ထြင္းႏိုင္ေပ။ ထို ့ေၾကာင့္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ရာတြင္ အရိုးမ်ားကိုသာ ပံုရိပ္အျဖစ္ျမင္ေတြ ့ၾက ရသည္။ (soft X-ray & hard X-ray) စြမ္းအင္နိမ့္အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ႏွင့္ စြမ္းအင္ျမင့္အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ ဟုႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခားႏိုင္သည္။ စြမ္းအင္နိမ့္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားကို ဓာတ္မွန္ရိုက္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည္။ စြမ္းအင္ျမင့္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားကို ကင္ဆာေရာဂါကုသရာတြင္ ဓာတ္ကင္ျခင္း၌ အသံုးျပဳသည္။ ဦးေခါင္းပိုင္းကို ဓာတ္မွန္ရွိက္ရာတြင္ နုနယ္ေသာ ဦးေနာက္ကို မထိခိုက္ရန္ စြမ္းအင္အလြန္နိမ့္ေသာ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားကို အသံုးျပဳရသည္။ အစာအိမ္လမ္းေၾကာင္းတြင္ ေရာဂါရွာေဖြရန္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ ေသာအခါ ေဗရီယမ္-ဆာလဖိတ္ေဆးရည္ တိုက္ေကၽြးရျခင္းမွာ ၄င္းေဆးရည္သည္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ ကို စုပ္ယူႏိုင္သျဖင့္ ပံုရိပ္ထင္ဟပ္ေစရန္ျဖစ္သည္။

ကမာၻ ့ပထမဆံုး စမ္းသပ္ရိုက္ထားေသာ လူသားဓာတ္မွန္ဖလင္

သက္ရွိဆဲလ္မ်ားကို ေသေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အလြန္အကၽြံထိေတြ ့ခံရ ပါက ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။တခါတရံ ဓာတ္မွန္ရိုက္ေသာလူနာအတြက္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္သည္ အႏၱရာယ္မရွိေသာ္လည္း ၊ဓာတ္မွန္ခန္းတြင္ ေန ့စဥ္အလုပ္လုပ္သူမ်ားမွာ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္သည္။ ေရာဂါရွာေဖြရာတြင္ လိုအပ္မွသာ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္-ဓာတ္မွန္ရိုက္သင့္သည္။ေဆးရံု၊ေဆးခန္းမ်ားတြင္ ဆရာဝန္မ်ားက ဓာတ္မွန္ရိုက္ခိုင္းရန္ ဝန္မေလးၾကသလို ၊လူနာမ်ားကလည္း ဓာတ္မွန္ရိုက္လိုက္ရမွ ေရာဂါသိႏိုင္မည္ဟု ယူဆၾကသည္။ (လမ္းေလွ်ာက္လို ့ ျဖစ္ျဖစ္ ၊ကုတင္ေပၚက ျပဳတ္က်လို ့ပဲျဖစ္ျဖစ္ အလြယ္တကူ ဓာတ္မွန္ရိုက္လိုေသာသူမ်ားမွာ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္၏ အႏၱရာယ္ကို မသိနားမလည္ ၾကေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္)စိုးရိမ္ရေသာေရာဂါမ်ားႏွင့္ ခြဲစိတ္ခန္းဝင္မည့္ လူနာမ်ားသာ ဓာတ္မွန္ရိုက္ရန္ အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္သည္။ထို ့ျပင္ မိခင္ေလာင္းမ်ားကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ႏွင့္ ေမြးကင္းစကေလးငယ္မ်ား အၾကိမ္ၾကိမ္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္သည္။ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကိုသတ္ရာတြင္ စြမ္းအင္ျမင့္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ဓာတ္ကင္ျခင္းျပဳလုပ္သည္။ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ကာစ ေရာဂါႏုခ်ိန္ လူနာမ်ားအတြက္ ဓာတ္ကင္ျခင္းသည္ ေဆးဝါးေကာင္းတလက္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၊ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား အလြန္မ်ားျပားျပီး ေရာဂါရင့္ေနခ်ိ္န္ လူနာ၏ခံႏိုင္ရည္အားက်ဆင္းေနခ်ိန္တြင္ ဓာတ္ကင္လွ်င္ အသက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါကၽြမ္းေနသူမ်ား ဓာတ္ကင္ပါက သတ္မွတ္ထား ေသာ အၾကိ္မ္အေရအတြက္မျပည့္မွီ လူနာမ်ားေသဆံုးသြားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္သည္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကိုေသေစရံုသာမက ၊အနီးတဝိုက္ရွိ ပံုမွန္ဆဲလ္တစ္ရွဴးမ်ား ကိုေသေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ေရာဂါကုသမႈခံယူေနပံု

ဂမ္မာေရာင္ျခည္ (Gamma rays)သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ပါ။ စြမ္းအင္အလြန္ျမင့္ေသာၾကိမ္ႏႈန္း ျမင့္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္မ်ားကို ဂမ္မာေရာင္ျခည္ဟုေခၚသည္။ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ႏွင့္ အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ တို ့သည္ စြမ္းအင္၊ အနည္းအမ်ားအလိုက္ ကြဲျပားေသာ္လည္း အသြင္သ႑ာန္ခ်င္း တူညီၾကသည္။ သို ့ေသာ္ ၄င္းတို ့ႏွစ္ခု၏ထူးျခားခ်က္မွာ ဂမ္မာေရာင္ျခည္သည္ နယူကလိယအတြင္းမွ ထြက္လာျခင္း ျဖစ္ျပီး ၊အိတ္စ္ေရာင္ျခည္သည္ အက္တမ္မွထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထြက္လာေသာ ပင္ရင္း(source) မ်ားမတူညီၾကေခ်။ ဂမ္မာေရာင္ျခည္သည္ ေဖါက္ထြင္းႏိုင္မႈစြမ္းအား အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေဖာက္ထြင္းမႈကို ခဲသတဳၱျဖင့္ကာကြယ္ရသည္။ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ ့တြင္းမ်ား ရွာေဖြတူးေဖၚျခင္း၊ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေျမသားခံႏိုင္မႈစစ္ေဆးျခင္း၊ သထၳဳစက္ရံုမ်ားတြင္ အထူအပါးတိုင္း တာျခင္း ၊ ေဆးရံုမ်ားတြင္ ေရာဂါရွာေဖြ၊ကုသျခင္းမ်ားတြင္ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဳသည္။ထို ့ျပင္ သစ္သီးဝလံမ်ား အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ လတ္ဆတ္ေစရန္ႏွင့္ မ်ိဳးပြါးစိုက္ပ်ိဳးမရေစရန္ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဳသည္။ထို ့ျပင္ လည္ေခ်ာင္းအက်ိတ္ကင္ဆာကိုသက္သာ ေပ်ာက္ကင္းရန္ ေရဒီယိုသတိၱၾကြ အိုင္အိုဒင္းေဆးရည္ တိုက္ေကၽြးျခင္းျဖင့္ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ကို အသံုးျပဴသည္။ဂမ္မာေရာင္ျခည္ထိေတြ ့ ခံရပါက မ်က္စိျဖင့္လည္းမျမင္ႏိုင္သလို ၊နာက်င္ခံစားမႈလည္းမျဖစ္ပါ။ သို ့ေသာ္ ခႏၶာကိုယ္မွတစ္ရွဳဴးမ်ား ပ်က္စီးသြားႏုိင္သည္။အသားအေရ ေျခာက္ကပ္ညိဳမဲျခင္း ၊ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္သည္ ။

ဓာတ္ေရာင္ျခည္အႏၱရာယ္ သတိေပးအခ်က္ျပပံုမ်ား

အိုင္ယြန္ျဖစ္ျခင္း (Ionization)

အက္တမ္တခုတြင္ အီလက္ထြန္၊ ပရိုတြန္ ၊နယူထြန္ စသည့္အမႈန္သံုးမ်ိဳးပါဝင္ေၾကာင္း အႏုျမဴရူပေဗဒအပိုင္းတြင္ ေရးသားခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။ ပရိုတြန္ႏွင့္ နယူထြန္တို ့သည္ နယူကလိယအျဖစ္ ေပါင္းစည္းေနၾကျပီး အျပင္ဘက္မွ အီလက္ထြန္မ်ား ဝန္းရံလ်က္လွည့္ပတ္ေနေၾကာင္း သိခဲ့ၾကေလျပီ။ ၄င္းအီလက္ထြန္မ်ားသည္ ကိုယ္ပိုင္ပတ္လမ္းမ်ားအတိုင္း သီးသန္ ့တည္ရွိေနၾကသည္။ ပံုမွန္လွည့္ပတ္ ေနခ်ိန္တြင္ ပရိုတြန္အေရအတြက္ႏွင့္ တူညီေနေသာေၾကာင့္ ဓာတ္ဖို၊ ဓာတ္မ သက္ေရာက္မႈမရွိပဲ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္မရွိေပ။ သို ့ေသာ္ အက္တမ္တခုေပၚသို ့ ျပင္ပမွ စြမ္းအင္က်ေရာက္လာလွ်င္ လွည့္ပတ္ ေနေသာ အီလက္ထြန္တြင္ စြမ္းအင္မ်ားတိုးလာေသာေၾကာင့္ မူလပတ္လမ္းမွ ေဝးရာသို ့ လြတ္ထြက္ သြားႏိုင္သည္။ ထိုအခါ အက္တမ္တြၤင္ အီလက္ထြန္တလံုး ေလ်ာ့နည္းသြားသျဖင့္၊ ပရိုတြန္ တစ္လံုးပို လာသည္။ထို ့ေၾကာင့္ အက္တမ္သည္ ဓာတ္ဖိုအသြင္သို ့ ေရာက္ရွိသြားသည္။ထိုကဲ ့သို ့ အီလက္ထြန္ တစ္လံုး လြတ္ထြက္သြားပါက အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ကို စြမ္းအင္အသြင္ျဖင့္ထုတ္ေပးသည္။ ဓာတ္ဖိုေဆာင္ ေသာ အက္တမ္အျဖစ္က်န္ရွိေနျခင္းကို အိုင္ယြန္ျဖစ္ျခင္း(Ionization) ဟု ေခၚသည္။

ထိုကဲ့သို ့ ျပင္ပစြမ္းအင္ရရွိလာေသာေၾကာင့္ အက္တမ္မွ လြတ္ထြက္လာေသာ အီလက္ထြန္သည္ အနီးတဝိုက္ရွိ အက္တမ္တခုသို ့ ဝင္ေရာက္သြားပါက ၊၄င္းအက္တမ္သည္ အီလက္ထြန္တစ္လံုး အပိုျဖစ္ေနမည္။ အီလက္ထြန္တစ္လံုး ဝင္ေရာက္လာေသာေၾကာင့္ အက္တမ္သည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္မ အသြင္သို ့ ေျပာင္းလဲသြားသည္။ထိုကဲ့သို ့ဓာတ္မ-အက္တမ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းကို အုိင္ယြန္ျဖစ္ ျခင္း(Ionization) ဟု ေခၚသည္။ သာမာန္အက္တမ္္မွ အိုင္ယြန္အက္တမ္အျဖစ္သို ့ ေျပာင္းလဲသြားရန္ ျပင္ပမွ စြမ္းအင္သက္ေရာက္မႈရွိရန္လိုအပ္သည္။ ၄င္းလိုအပ္ေသာ စြမ္းအင္ကို အိုင္ယြန္ျဖစ္စြမ္းအင္ (Ionization Energy) ဟုေခၚသည္။ အိုင္ယြန္ျဖစ္စြမ္းအင္ကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း Radiation မွ ရရွိုျခင္းျဖစ္သည္။ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ျဖာထြက္ျခင္းဆိုသည္မွာ စြမ္းအင္ ကူးေျပာင္းျခင္း (Energy Transfer )ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာခဲ့ျပီးျဖစ္ေလသည္။

ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းသည္ မ်က္စိျဖင့္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလင္းမွအပ ၊က်န္ေရာင္ျခည္မ်ားကို
မျမင္ေတြ ့ႏိုင္ေပ။ထို ့ျပင္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းကို အမ်ိဳးစားႏွစ္ခုျဖင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ထား၏

(၁) အိုင္ယြန္ျဖစ္ေစေသာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း (Ionization Radiation)

အလြယ္တကူ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါက အႏၱရာယ္ရွိေသာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဥပမာ-အိတ္စ္ေရာင္ျခည္ ၊ဂမ္မာေရာင္ျခည္ ၊အယ္ဖာေရာင္ျခည္၊ ဘီတာေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း။
(၂) အိုင္ယြန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း(Non- Ionization Radiation)

အလြယ္တကူ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါက အႏၱရာယ္ကင္းေသာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဥပမာ-ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္၊အနီေအာက္ေရာင္ျခည္၊မ်က္စိျဖင့္ျမင္ႏိုင္ေသာအလင္း၊မိုက္ခရိုေဝ့၊ ေရဒီယိုလိႈင္းတို ့ျဖစ္သည္။

(၃)လွ်ပ္စစ္မႈန္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း(Charged Particles Radiation)

ဥပမာ -ဘီတာေရာင္ျခည္ ၊အယ္ဖာေရာင္ျခည္၊ heavy charged particles )

(၄)လွ်ပ္စစ္မရွိေသာေရာင္ျခည္ (Uncharged Radiation )

ဥပမာ- လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္း ၊နယူထြန္

ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္း ( Radiation ေရဒီေအးရွင္း )သည္ ထူးျခားေသာဂုဏ္သတၱိမ်ား ပါဝင္ေနေသာေၾကာင့္ “ဓာတ္”ဆိုေသာ ေဝါဟာရျဖင့္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္ျခင္းဟု တင္ျပလိုက္ သည္။….။ ……………………….ဖီးက်ဴ…………………………………….